Bij de behandeling van het ontwerp-bestemmingsplan Krachtighuizen in de commissie Ruimtelijke Zaken ging het deze week ineens over een individuele handhavingszaak. Wethouder Kleijer had kennelijk de handhavingszaak naar de commissie RZ verwezen, zonder ons over de inhoud te informeren. Zelf was Kleijer in geen velden of wegen te bekennen; over de schutting gooien heet dat.
De onvrede over de uitvoering van het handhavingsbeleid is groot, vooral bij diegenen die het treft. Maar het is opmerkelijk dat die onvrede ook binnen de gemeenteraad leeft. In maart van dit jaar heeft de raad nog de nota Integrale Handhaving besproken en vastgesteld. Geen woord toen over de wijze van handhaving en prioritering op het terrein van omgevingsvergunningen en bestemmingsplannen.
Handhaving heeft twee aangrijpingspunten. De burger die verzoekt om handhaving (vaak als gevolg van burentwist) of de controlerend ambtenaar die een overtreding constateert. En dan komt de vraag, gaan we handhaven of gedogen of zelfs de regels aanpassen?
Soms treedt de overheid bewust niet op bij het niet naleven van wetten en regelgeving door burgers, bedrijven etc. Enkele decennia geleden vonden we dat gedogen nog niet zo’n probleem. Sterker nog, we waren trots op ons tolerant Nederland. Er moet toch ook ‘wat kunnen’ en af en toe een oogje dichtknijpen houdt de samenleving leefbaar. Elkaar wat ruimte gunnen voor een eigen inkleuring.
Maar de samenleving verandert. Het wordt drukker, haastiger en we vinden al lang niet meer allemaal hetzelfde. We kunnen ook veel minder van elkaar hebben, en de terreur van de markt dwingt ons vooral naar het economisch belang te kijken. Het ‘ik-tijdperk’ dendert door!
Er zijn veel te veel regels, vooral als we er last van hebben. Maar natuurlijk moet de overheid diezelfde regels wel handhaven, als we last hebben van de ‘buren’.
Voor het gemeentebestuur is handhaven lastig. Zonder regels ligt willekeur en vriendjespolitiek op de loer. De oplossing: je beschrijft hoe je omgaat met handhaven. In een handhavingsnota. In Putten hebben we zo’n nota, onlangs nog door de raad vastgesteld. Het college komt binnenkort met een aanvullende notitie. Een overheid moet prioriteiten stellen, ook bij het handhaven. Niet op alles schieten wat beweegt.
Maar eerlijk is eerlijk, het probleem zit dieper. Bij gemeenten zit de wetgevende macht (het opstellen van regels) en de uitvoerende macht (het handhaven) in één hand. Deze weeffout in ons staats- en bestuursrecht maakt het lokale bestuurders niet gemakkelijk om het goed te doen. Het leerstuk van de scheiding der machten bestaat al een paar jaar, maar de lessen van Montesquieu zijn in ons land niet altijd even consequent doorgevoerd. Vooralsnog moeten we roeien met de riemen die we hebben. Maar wel graag op een integere manier.
